عایق چیست؟
عایق ماده‌ای است که باعث عدم خروج انرژی از یک بخش یا عدم ورود انرژی به یک بخش می‌شود. عایق‌ها به پنج دسته تقسیم می‌شوند: عایق حرارتی-برودتی، عایق الکتریکی، عایق رطوبتی، عایق حریق و عایق صوتی.
همان‌طور که در مطلب “عایق حرارتی” مفصلا در این باره صحبا کردیم، عایق‌های حرارتی-برودتی چند نوع دارند:
- عایق‌های مصنوعی مانند عایق الاستومری
- عایق الیاف معدنی مانند پشم شسشه و پشم سنگ
- عایق طبیعی مانند عایق‌های سلولوزی
در این مطلب می‌خواهیم عایق برودتی را بصورت جزئی‌تر مورد بررسی قرار دهیم.
عایق برودتی چیست؟
همان‌طور که در فصل‌های سر انتقال گرمای درون ساختمان به بیرون برای ما اهمیت دارد. در فصل‌های گرم نیز انتقال سرمای داخل ساختمان به بیرون و هدر رفت انرژی سرمایی اهمیت پیدا می‌کند. برای این منظور باید از عایق برودتی استفاده کرد.
البته کاربرد عایق برودتی فقط در ساختمان‌های مسکونی نبوده بلکه در بخش‌های صنعتی و نیمه صنعتی نیز، توجه به هدر رفت این انرژی اهمیت زیادی دارد.
به همه متریال‌ها و مواد الیافی، معدنی و صنعتی که باعث جلوگیری از هدر رفت انرژی سرمایی تولید شده توسط دستگاه‌های سرمایشی می‌شود، عایق برودتی گفته می‌شود.
برخی از مواد مورد استفاده به‌عنوان عایق برودتی، ممکن است به‌عنوان عایق صدا نیز عمل کنند. همچنین عایق‌های برودتی می‌توانند باعث افزایش مقاومت تاسیسات و لوله‌ها در مقابل ضربه نیز بشود.
تفاوت عایق‌های حرارتی و برودتی
همان‌طور که در تعریف عایق اشاره کردیم، عایق‌های حرارتی و برودتی هردو از هدر رفت انرژی جلوگیری می‌کنند. این دو عایق عایق‌های الاستومری، فومی یا معدنی هستند که از هدر رفتن انرژی‌های گرمایی و سرمایی که دو نوع از مهمترین انرژی‌های هستند جلوگیری می‌کند.
تنها تفاوت این عایق‌های در این است که عایق حرارتی در تجهیزات گرمایشی کاربرد داشته و از هدر رفتن انرژی گرمایی جلوگیری می‌کند. اما عایق برودتی در تجهیزات سرمایشی کاربرد داشته و از هدر رفتن انرژی سرمایی جلوگیری به عمل می‌آورد.
ویژگی‌های عایق برودتی
مهمترین ویژگی و خصیصه عایق‌های برودتی این است که بتوانند حداکثر حفاطت را از انرژی انجام دهند و مانع از هدر رفتن آن شوند. درحقیقت هر اندازه که ضریب انتقال عایق برودتی مورد نظر بالاتر باشد، می‌تواند سرمای بیشتری را در محیط عایق شده حفظ کند و درنتیجه می‌گوییم عایق بهتری است.
انواع عایق‌های برودتی باتوجه به ضریب انتقال انرژی، طول عمر، کیفیت و … در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرند و باتجه به ویژگی‌هایی که دارند قیمت‌های مختلفی نیز خواهند داشت.
انواع عایق برودتی
عایق‌های برودتی باتوجه به متریال‌ها و الیاف‌های بکار برده شده در آن‌ها باهم تفاوت داشته و به میزان‌های متفاوتی می‌توانند مانع از انتفال سرما شوند.
اما در حالت کلی دو گروه عایق پلیمری و معدنی در صنعت وجود دارد که هرکدام از آن‌ها شمال دسته‌های زیرمجموعه با ویژگی‌های مختلف می‌شوند.
در ادامه به بررسی رایج‌ترین انواع عایق‌های برودتی می‌پردازیم:
عایق برودتی الاستومری
این نوع عایق یکی از پرکاربردترین عایق‌های برودتی است که بیشتر در محیط‌های صنعتی و پالایشگاه‌ها کاربرد دارد. عایق‌های الاستومری که از نیتریل فوم تشکیل می‌شوند، مقاومت بالایی در مقابل نفوذ حرارت، رطوبت و آب دارند.
این عایق‌ها همان‌طور که در مطلب “انواع عایق الاستومری” بیان کردیم، براساس شکل ظاهری به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- عایق الاستومری رولی
نوعی از عایق‌های الاستومری برودتی بصورت رول تولید می‌شوند که می‌توان از آن‌ها برای عایق کاری دیوارها و سطوح استفاده کرد. این عایق‌ها در انواع ساده و روکش‌دار در بازار موجود بوده و مقاومت بالایی نیز در برابر پاره شدن از خود نشان می‌دهند.
روکش مورد استفاده در عایق‌های الاستومری رولی آلومینیوم بوده و در پشت رول‌ها چسب‌های بسیار قوی دارند تا براحتی به سطح موردنظر بچسبند.
- عایق الاستومری لوله‌ای
همان‌طور که از اسم آن نیز مشخص است، ظاهری شبیه به لوله داشته و به دو صورت با روکش و بی روکش به بازار عرضه می‌شود تا در محیط‌های روباز و سرپوشیده بتواند مورد استفاده قرار گیرد.
نوع روکش‌دار این عایق‌ها که از جنس آلومینیوم است، انتخابی بسیار مناسب برای عایق بندی لوله‌ها و تجهیزات و اتصالات می‌باشد.
عایق پشم سنگ
این عایق بر اثر حرارت دهی سنگ بازالت و کک در کوره‌های مخصوص بدست می‌آید. عایق پشم سنگ بیشتر برای محافظت از تاسیسات سرمایشی و گرمایشی کاربرد دارد. این عایق پس از تبدیل شدن به الیاف در انواع پتویی، لوله‌ای، تخته‌ای و لحافی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوع تخت پشم سنگ معمولا برای عایق بندی سطوح کاربرد دارد.
پشم سنگ‌های لحافی که دارای روکش آلومینیوم هستند، بیشتر برای عایق بندی لوله‌های و سقف سوله‌ها کاربرد دارند چراکه می‌توانند در دمای منفی5 تا 150 درجه مقاومت داشته باشند.
عایق برودتی پشم شیشه
عایق پشم شیشه از قدیمی‌ترین انواع عایق بوده و در برابر حرارت و آتش مقاومت بالایی دارد و اگر در مجاورت آن‌ها قرار گیرد گاز سمی تولید نکرده و منجر به گسترش آتش نخواهد شد.
این عایق به دلیل سبکی، در عایق بندی سقف، دیوارها و لوله‌ها کاربرد بیشتری دارد. همچنین عایق پشم شیشه علاوه‌بر محافظت از انرژی سرمایی و گرمایی، خاصیت عایق صوتی نیز داشته و مانع از عبور صدا نیز خواهد شد.
این عایق به‌دلیل الیافی که دارد ممکن است باعث ایجاد حساسیت شود و به همین دلیل در هنگام نصب باید از ماسک و دستکش استفاده شود.
عایق برودتی پلی استایرن
عایق پلی استایرن یا فوم XPS، به میزان زیادی از ورود و خروج گرما و سرما به ساختمان جلوگیری کرده و به‌همین عایقی مناسب برای کاهش هزینه‌های سرمایشی و گرمایشی به حساب می‌آید.
این عایق دوستدار طبیعت بوده و می‌توان آن را بازیافت کرده و به طبیعت برگرداند. همچنین فوم XPS باعث ایجاد حساسیت پوستی و تنفسی نخواهد شد.
همچنین این فوم، می‌تواند تاثیر عایق صدا نیز داشته و از ورود و خروج صدا نیز جلوگیری می‌کند. از فوم پلی استایرن می‌توانید برای عایق بندی دیوار های دوجداره، انواع سقف‌ها، کف ساختمان، نمای ساختمان، سردخانه‌ها و ساخت ساندویچ پنل استفاده کنید.
عایق پولی یورتان
نوع جدیدی از عایق‌های برودتی است که در نمای ساختمان، صنایع پتروشیمی، آب و فاضلاب، سقف و موتورخانه جهت جلوگیری از هدر رفت سرما و گرما کاربرد دارد.
عایق پولی یورتان، علاوه‌بر جلوگیری از هدر رفت سرما و گرما، عایق صدا و رطوبت نیز به حساب می‌آید.
سخن آخر
یکی از مهمترین عایق‌های موجود عایق برودتی – حرارتی است که با نصب این عایق‌ها در خانه در فصل گرما مانع از خروج سرمای منزل و در فصل سرما مانع از خروج گرمای منزل خواهد شد. همچنین این عایق در صنعت و اتصالات نیز کاربردهای زیادی دارد.